Parownik klimatyzacji samochodowej. Co to jest?

Każdy układ składa się pojedynczych elementów. Różne są ich funkcje, ale razem mają tworzyć zgrany, w pełni sprawny mechanizm. Nie inaczej jest z systemem klimatyzacji samochodowej. On również  ma wiele elementów o różnej budowie i funkcji, ale ich cel jest jeden – zapewnić przyjemny chłód w kabinie auta. Należy do niej również parownik klimatyzacji. Czym jest parownik, jak jest zbudowany i jaką rolę pełni w całym układzie autoklimy?

Co to jest parownik klimatyzacji?

Parownik klimatyzacji samochodowej to jeden z tych ważniejszych elementów całego układu chłodzącego auto. Wyglądem przypomina sporej wielkości radiator znany chociażby z komputerów stacjonarnych. To nie przypadek, ponieważ pełni podobne role.

Parownik klimy ma tak naprawdę dwie zasadnicze role w układzie klimatyzacji – chłodzenie powietrza i jego osuszanie. To właśnie on odpowiedzialny jest za końcową temperaturę powietrza trafiającą z klimatyzacji do wnętrza samochodu.

Jak działa parownik autoklimy?

Schłodzenie powietrza w kabinie samochodu to wieloetapowy proces. Aby tego dokonać należy obniżyć temperaturę powietrza, poprzez wymianę cieplną. Parownik klimatyzacji to tak naprawdę duży radiator, zbudowany z aluminiowych rurek przez które przepływa określony czynnik chłodzący wtłaczany za pomocą kompresora. To właśnie chłodziwo ochładza powietrze trafiające do parownika. Cały proces ma jednak kilka etapów.

Parownik klimatyzacji przypomina radiator w PC, On również zbudowany jest z sieci chłodzących powietrze rurek aluminiowych lub miedzianych.

Przygotowanie chłodziwa

Zanim czynnik chłodniczy dostanie się do wnętrza parownika chłodniczego musi zostać rozprężony do odpowiedniego ciśnienia. Odpowiedzialny jest za to inny podzespół układu autoklimy – zawór rozprężny. Zmniejszając ciśnienie, czynnik z postaci płynnej przechodzi powoli w postać lotną. Chłodziwo staje się jednak w pełni gazem dopiero podczas procesów wymiany ciepłą do których dochodzi w parowniku.

Proces chłodzenia

Dmuchawa elektryczna wtłacza powietrze z zewnątrz do środka parownika. Masy powietrza przepływając miedzy rurkami radiatora, oddają ciepło czynnikowi chłodzącemu, który płynie w aluminiowych kanalikach. Tym samym temperatura powietrza wewnątrz parownika maleje, a chłodziwo, poprzez asymilację ciepła, zwiększa swoja temperaturę i staje się w pełni gazem.

Osuszenie i efekt końcowy

Istotną funkcją parownika jest nie tylko samo schłodzenie powietrza, ale również jego osuszenie. Trafiając do radiatora, wilgoć z powietrza skrapla się na aluminiowych rurkach, a następnie trafia do specjalnej miski skąd jest odprowadzana na zewnątrz auta. Tak powstają widoczne często w okresie letnim „kałuże” pod samochodami podczas postoju.

Skraplanie się wilgoci z powietrza na „żeberkach” radiatora rodzi jednak niebezpieczeństwo rozwoju grzybów i pleśni. Przy nieprawidłowo funkcjonującym filtrze kabinowym może również dojść do osadzania się różnego rodzaju pyłu i nieczystości na aluminiowych rurkach. Powoduje to nieprzyjemny zapach oraz rodzi niebezpieczeństwo awarii. Brud utrudnia bowiem działanie systemu – zapchane szczeliny między rurkami uniemożliwiają wymianę cieplną między czynnikiem chłodzącym, a powietrzem. W związku z tym bardzo ważne jest regularne czyszczenie parownika klimatyzacji i dbanie o wszystkie części klimy.

Czujnik temperatury parownika klimatyzacji

Za  kontrolę i prawidłowe działanie układu odpowiedzialny jest czujnik temperatury parownika klimatyzacji zwany również czujnikiem przeciwoblodzeniowym. Jak sama nazwa wskazuje chroni on parownik przed zamarzaniem. Jak to działa?

Zbyt niska temperatura w układzie parownika powoduje oblodzenie się aluminiowych rurek. Powietrze nie ma możliwości przepływu miedzy rurkami, ponieważ jest blokowane przez lód. Tym samym nie następuje wymiana ciepła. Czujnik temperatury parownika klimatyzacji wykrywa nieprawidłową temperaturę i wyłącza kompresor, a tym samym odcina dopływ czynnika chłodzącego do układu.

Warto pamiętać, że awaria czujnika temperatury parownika klimatyzacji jest często mylona z inną usterką – nabiciem klimatyzacji zbyt dużą ilością czynnika chłodzącego.

Parownik nie ma skomplikowanej budowy, ale jego czyszczenie wymaga podstawowej znajomości budowy auta

Gdzie znajduje się parownik autoklimy?

Parownik klimatyzacji umiejscowiony jest pod deską rozdzielczą, a dostęp do niego możemy uzyskać wyłącznie po jej demontażu.  Umiejscowienie między komorą pasażera, a silnikiem auta rodzi wiele problemów. Takie położenie parownika klimatyzacji w samochodzie znacznie utrudnia jego konserwację i regularne czyszczenie. Właśnie dlatego parownik jest często pomijanym elementem, podczas procesów takich jak okresowe serwisowanie klimatyzacji. To niedobrze, ponieważ gromadzi się na nim wiele bakterii i grzybów, które mogą powodować nieprzyjemny zapach w kabinie i działać podrażniająco. Do tego dochodzi problem potencjalnej nieszczelności, którą wykryć można dopiero po zdemontowaniu deski rozdzielczej. Przed demontażem wnętrza auta warto jednak zawsze sprawdzić w specyfikacji technicznej, gdzie jest parownik klimatyzacji w konkretnym modelu.

Budowa parownika do klimatyzacji

Parownik klimatyzacji zbudowany jest z sieci powiązanych ze sobą okrągłych rurek aluminiowych lub miedzianych umieszczonych na chłodzącym radiatorze. Jest to układ otwarty, dlatego niezależnie od konstrukcji parownika, zawsze występuje wlot i wylot, którym czynnik dostaje się i wychodzi z sytemu. Jak już wspomnieliśmy, zadaniem radiatora parownika jest schłodzenie chłodziwa przepływającego rurkami. Aby odbywano się to skutecznie, parowniki klimatyzacji samochodwej konstruuje się w taki sposób, żeby wydłużyć maksymalnie obieg czynnika chłodzącego w radiatorze. Właśnie ze względu na rodzaj zastosowanego obiegu, wyróżnić można 4 typy budowy parowników klimy.

Parownik z konstrukcją opartą na obiegu równoległym

Konstrukcja równoległa obiegu

W tym typie konstrukcji parownika, czynnik chłodniczy wpływa do pierwszego pojemnika i rozgałęziającymi się ścieżkami przepływa w linii prostej w poprzek parownika klimatyzacji, aby wydostać się wylotem w drugim pojemniku. Parowniki tego typu są mało efektywne ze względu na krótki czas w jakim chłodziwo znajduje się wewnątrz układu. W związku z tym powietrze w parowniku chłodzone jest w małym stopniu zanim trafi do kabiny auta. Plusem jest jednak mała utrata ciśnienia chłodziwa.

Cechy:

• Wlot i wylot – przeciwległe pojemniki
• Krótki obieg = wolne chłodzenie powietrza
• Mała utrata ciśnienia czynnika

Parownik z konstrukcją opartą na obiegu „U”

Konstrukcja obiegu “U”

Ten rodzaj obiegu jest dłuższy od obiegu równoległego. Czynnik dostaje się pierwszym pojemnikiem, następnie przepływa poprzecznie przez cały parownik i zakręca, wracając drogą równoległą do przebytej. Tego typu rozwiązanie jest efektywniejsze pod względem chłodzenia powietrza, ale następuje też nieco większa utrata ciśnienia w układzie.

Cechy:

• Wlot i wylot – ten sam pojemnik, rozdzielony przegrodą
• Dość krótki obieg = wolne chłodzenie powietrza
• mała utrata ciśnienia czynnika

Parownik z konstrukcją opartą na obiegu „S”

Konstrukcja obiegu “S”

Konstrukcja w kształcie litery „S” sprawia, że rurki, którymi krąży czynnik ułożone są podobnie jak w przypadku układu „U”, ale jeszcze raz zakręcają, co dodatkowo wydłuża podróż czynnika od wlotu t wylotu parownika. Powoduje to, że czynnik jest w parowniku dłużej, a ty m samym skuteczniej, chłodzi powietrze “wypluwane” przez klimatyzację w aucie..

Cechy:

• Wlot i wylot – przeciwległe pojemniki
• Dość długi obieg = duża absorpcja temperatury przez czynnik
• Średnia utrata ciśnienia czynnika

Parownik z konstrukcją opartą na obiegu „W”

Konstrukcja obiegu “W”

Parowniki klimatyzacji skonstruowane w schemacie ”W” mają najlepszą efektywność. Droga jaką pokonuje czynnik w jest długa więc obniża on temperaturę powietrza w znacznym stopniu. Jest to obecnie powszechnie stosowane rozwiązanie.

Cechy:

• Wlot i wylot – te same pojemniki, rozdzielone dwoma przegrodami
• Długi obieg = duża absorpcja temperatury przez czynnik
• Duża utrata ciśnienia czynnika

Czyszczenie parownika klimatyzacji samochodowej

Problem z zanieczyszczeniem parownika klimatyzacji wiąże się bezpośrednio z filtrem kabinowym. To właśnie ten element stanowi swoistą tarczę, wyłapującą kurz i drobiny, tym samym chroniąc parownik przez zanieczyszczeniem. Problem pojawia się jednak, kiedy filtr kabinowy nie działa prawidłowo chociażby ze względu na zapachnie. W związku z tym powietrze z pyłem i drobinami kurzu o dużej wilgotności trafia do parownika. Zanieczyszczenia stałe wraz z wilgocią to świetne środowisko dla bakterii i grzybów, które rozmnażają się na powierzchni rurek. Powietrze przepływając przez parownik „zabiera” je z powrotem do kabiny, natomiast warstwa brudu rośnie i coraz bardziej utrudnia wymianę ciepła. Właśnie dlatego tak ważne jest regularne czyszczenie parownika klimatyzacji oraz innych elementów układu zwłaszcza tych trudno dostępnych. Inaczej jesteśmy skazani na brzyski zapach,podrażnienia układu oddechowego i koszty wynikające z awarii.

Trudne czyszczenie parownika do klimatyzacji krok po kroku

Lokalizacja parownika utrudnia znacznie jego czyszczenie. Większość serwisów klimatyzacji samochodowej stosuje uniwersalne czyszczenie całego układu poprzez ozonowanie klimatyzacji lub ultradźwięki. To skuteczne metody, nie mniej nie zawsze działająca na mocno zanieczyszczone części układu. Ich rolą jest dezynfekcja, nie usuną zanieczyszczeń stałych. Przed decyzja o ręcznym myciu parownika, warto upewnić się czy jest to konieczne poprzez sprawdzenie stopnia zanieczyszczenia prostą metodą. Oszczędzi nam mnóstwo potencjalnego czasu i kosztów związanych z tego typu zabiegami. Może okazać się że starczy samo odgrzybianie ozonem w serwisie lub użycie odgrzybiacza w sprayu, a demontaż tablicy rozdzielczej nie będzie potrzebny.

Sprawdzenie stopnia zanieczyszczenia

To czy czyszczenie parownika klimatyzacji nas nie ominie sprawdzimy najłatwiej uruchamiając układ i powierzając zadanie swojemu nosowi. Nieprzyjemny zapach to podstawowy znak, że coś jest nie tak. W celu sprawdzenia jak bardzo zanieczyszczony jest parownik wykonujemy po kolei kroki:

To, gdzie znajduje się parownik klimatyzacji, wpływa negatywnie na możliwości konserwacji.

• Uruchamiamy samochód
• Wyłączamy klimatyzację
• Ustawiamy wentylację na opcję otwartego obiegu
• Nastawiamy temperaturę na najniższą możliwą
• Nastawiamy prędkość obrotów wentylatora dmuchawy na minimum
• Czekamy tak przez 15-20 minut
• Ustawiamy wentylację na opcję zamkniętego obiegu
• Włączamy klimatyzację na 4-5 minut
• Obserwujemy czy pojawia się nieprzyjemny zapach
• Wyłączamy klimatyzację
• Włączamy klimatyzację kolejny raz
• Obserwujemy czy pojawia się nieprzyjemny zapach
• Wyłączamy klimatyzację

W ten sposób dowiemy się czy nieprzyjemny zapach pojawia się na tylko na początku – przy pierwszym załączeniu klimatyzacji – czy za każdym razem kiedy układ rusza. W przypadku, kiedy przy każdym uruchomieniu kompresora do kabiny trafia śmierdzące powietrze, wymagane jest już dokładne mycie parownika klimatyzacji. Oznacza to bowiem, że aluminiowe rurki pokryte są grubą warstwą nieczystości, z którą nieporadną sobie ozon czy ultradźwięki.

Mycie parownika klimatyzacji

Cały proces mycia parownika klimatyzacji wymaga rozkręcenia deski rozdzielczej. W zależności od modelu auta może być to stosunkowo łatwe albo ultra ciężkie. Ręczne odgrzybianie parownika można przeprowadzić stosując jeden z popularnych środków chemicznych do tego przeznaczonych. Należy pamiętać jednak o tym, żeby nie był toksyczny i nie reagował z aluminium z którego zbudowany jest radiator parownika. Wykonując czyszczenie warto zadbać również o filtr kabinowy i od razu go wymienić. Odwlecze to przeprowadzenie kolejnego mycia.

Najłatwiej cały proces mycia parownika klimatyzacji prześledzić oglądając krótki film z zabiegu:

Wymiana parownika klimatyzacji – jak się zabezpieczyć?

Wymiana parownika klimatyzacji rodzi stosunkowo duże koszty. Cena nowego zestawu zaczynają się od około 200-300 złotych w zależności od modelu auta. Do tego należy doliczyć spore koszty robocizny związanej z rozkręceniem deski rozdzielczej. Nie ma metody idealnej chroniącej przed uszkodzeniem, nie mniej warto zastosować kilka rad, które ograniczą ryzyko awarii czy przymus mycia parownika.

• Regularny serwis filtra kabinowego – filtr powinien być wymieniany na nowy co rok lub po przejechaniu 15 tys. km. Wiąże się to z małymi kosztami w okolicy 10 zł, które mogą uchronić nas od tych większych – wiążących się z ręcznym myciem parownika lub w najgorszym wypadku jego wymianą. Nie warto też oszczędzać i dopłacić kilka złotych do wysokiej jakości filtra.
• dbanie o czystość wewnątrz samochodu – zwykły odkurzacz pochłonie wszystko to, co mogłoby znaleźć się później na filtrze kabinowym, lub w przypadku jego zanieczyszczenia na parowniku chłodniczym.
• Nawyk suszenia parownika – wyłączenie klimatyzacji przed silnikiem sprawia, że cieple powietrze z dmuchawy osusza wilgoć z radiatora parownika, co sprawia, że odkłada się na nim mniej zanieczyszczeń
• Unikać otwierania okien przy chodzącej klimie